Τραγούδια από την δημοτική μας μουσική παράδοση, ιστορικού περιεχομένου που αναφέρονται στην Πόλη, στην Αγιά–Σοφιά και στην άλωση της Πόλης (1453). Σ’ αυτά συμπεριλαμβάνεται αριθμός Ακριτικών τραγουδιών.
Τα τραγούδια αυτά τα απέδωσε η Δημοτική Χορωδία της Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής (Βυζαντινής και Δημοτικής) του Δήμου Παιανίας με συνοδεία λαϊκών οργάνων.
Επιλογή, Διδασκαλία και Διεύθυνση : Κωνσταντίνος Ι. Μάρκου.
Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου
Ο Άγιος Γεώργιος είναι ο πιο ευνοημένος άγιος απ’ τα δημοτικά μας τραγούδια. Σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές της πατρίδας μας υπάρχουν τραγούδια που αναφέρονται στον Άγιο Γεώργιο, εμπνευσμένα κυρίως από την εικόνα που τον παρουσιάζει να φονεύει τον δράκοντα ή από διαφορές παραδόσεις γύρω απ’ αυτό το θέμα.
Σύντας εθεμελιώνανε
(Ρούμελης – Δωρικός, χορός συρτοκούνητος)
θέμα του τραγουδιού είναι το κτίσιμο της Πόλης απ’ το Μέγα Κωνσταντίνο.
Χίλιοι μαστόροι δούλευαν
( Μοριά – Ρούμελης, συρτό – καλαματιανό)
Το τραγούδι αναφέρεται στο κτίσιμο της Αγιά-Σοφιάς και ο λαϊκός ποιητής χρησιμοποιεί περίπου τους ιδίους στοίχους του τραγουδιού που αναφέρεται στο κτίσιμο της πόλης. Η Αγιά-Σοφιά , η Μεγάλη Εκκλησιά του λαού μας έχει εξέχουσα θέση στην ιστορία του μεσαιωνικού ελληνισμού, διότι μέσα σ’ αυτήν πραγματοποιήθηκαν αναρίθμητα γεγονότα, τα οποία επέδρασαν στη ζωή και ιστορία του ελληνικού Γένους.
Σήκω καημένε Κωνσταντή
(Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας)
Το τραγούδι ξεκινάει με τους στίχους του τραγουδιού του «Κριματισμένου» (παραλογή) και συνεχίζει με στίχους εκ των γνωστών, που έχουν ως θέμα τη διακοπείσα στην Αγιά Σοφιά τελευταία λειτουργία. Γύρω απ’ το θέμα δημιουργήθηκαν πολλοί θρύλοι που διατηρούσαν άσβεστη την ελπίδα της επανάκτησης της Πόλης της Αγιά-Σοφιάς και δυνάμωναν τις προσπάθειες για την εθνική αποκατάσταση.
Ισείς πουλιά μ’ πιτούμενα
(Μακεδονία)
Θρήνος για την Άλωση της Πόλης
Αλεξάντρους κι ου Βασιλιάς
(Θράκης – ζωναράδικος χορός)
Το τραγούδι αναφέρεται στον γνωστό θρύλο του τηγανίσματος των ψαριών. «Την ημέρα που πάρθηκε (η Πόλη) ο βασιλιάς τηγάνιζε ψάρια.
Κάποιος του λέει :
– Βασιλιά μου οι Τούρκοι θα πάρουν την Πόλη.
Γυρίζει ο βασιλιάς και του λέει :
– Τότε θα παρ’ ο Τούρκος την Πόλη, σαν ζωντανέψουν τα ψάρια στο τηγάνι. Όσο να τελειώσει το λόγο του ο Βασιλιάς, τα ψάρια που ήταν τηγανισμένα από τη μία μεριά ένα ένα ζωντάνεψαν.
Επήδησαν απ’ το τηγάνι στη στέρνα καθοντ’ ακόμα ζωντανά ως τα σήμερα».
Ήλιε που βγαίνεις το πρωί
(Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας)
Θρήνος για την Άλωση της Πόλης
Τρεις καλογέροι Κρητικοί
(Μικράς Ασίας)
Τραγούδια, αναφερόμενα σε τρεις Κρητικούς καλογέρους που αρμάτωναν καράβι, ψάλλοντας το χερουβικό και το «Χριστός Ανέστη» ή το «Άξιόν εστιν ως» συναντάμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας.
Πράγματι, κατά την Άλωση 40 μοναχοί κλεισμένοι στον ένα απ΄ τους τρεις πύργους της παραλίας, τον πύργο του Αγίου Ευγενίου, πολέμησαν γενναία και δεν παραδόθηκαν, προτιμήσαντες την αυτοθυσία. Τους άλλους δύο πύργους της παραλίας, του Αλεξίου και του Λέοντος, τους υπερασπίζονταν Κρητικοί, που ήσαν οι μόνοι που δεν ηττήθηκαν και δεν κατέθεσαν τα όπλα.
Όταν ο Μωάμεθ πληροφορήθηκε την αντίσταση των μοναχών, που είχαν δικό τους πλοίο και μπορούσαν να φύγουν αλλά δεν εγκατέλειψαν τον αγώνα, καθώς και των Κρητικών, διέταξε να τους αφήσουν να φύγουν. Οι Κρητικοί δέχτηκαν, αλλά δεν παρέδωσαν τα όπλα τους και έφυγαν οπλισμένοι, φθάσαντες μετά ένα μήνα στην Κρήτη όπου μετέφεραν τη θλιβερή είδηση.
Οι καλόγεροι όμως συνέχισαν τον αγώνα με αυταπάρνηση και όταν παραβιάστηκε το οχυρό τους, έπεσαν από το ύψος των 11 μέτρων του πύργου και σκοτώθηκαν.
Σύντας να δωσ’ η χαραυγή
(Θράκης- ζωναράδικο)
Το τραγούδι τούτο φαίνεται να είναι της εποχής της Τουρκοκρατίας ή και νεώτερο. Η Πόλη είναι κατακτημένη και ο ανώνυμος λαϊκός ποιητής εκφράζει το μεγάλο του πόθο, με την ευχή της Παναγίας, να μπη μεσ’ την Αγιά Σοφιά να προσκύνηση.
Ο Διγενής ψυχομαχεί
(Κρήτης -ριζίτικο)
Ο Διγενής Ακρίτας είναι ο εθνικός ήρωας του βυζαντινού Ελληνισμού. Υποστηρίχθηκε από διαπρεπείς βυζαντινολόγους , ότι πρόκριτε για τον βυζαντινό ανώτερο αξιωματικό (Τουρμάρχη) Διογένη, ο οποίος διεξήγαγε πολλές και λαμπρές νίκες εναντίον των εχθρών της αυτοκρατορίας και ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη εναντίων των αράβων το 788.
Υπάρχουν πολλά Ακριτικά τραγούδια που εξυμνούν τα κατορθώματα του και τις νίκες και είναι, θα λέγαμε, στη συνείδηση του τότε ελληνισμού ο πρώτος μαχητής, ο οποίος καθ’όλη την διάρκεια του κρατισμού μάχεται εναντίων των εχθρών της αυτοκρατορίας και του οποίου η μορφή πλανάται έκτοτε στη φαντασία του λαού , με μυθική υπόσταση.
Σε ψηλό βουνό
(Κρήτης-ριζίτικο)
Το τραγούδι είναι αλληγορικό με ακριτικές καταβολές. Παρουσιάζει τον αγωνιζόμενο λαό μέσα στις κακουχίες να περιμένει τον ήλιο της ελευθερίας να λάμψη, ώστε να απαλλαγή από τα δεινά της σκλαβιάς. Απηχεί, όπως και το επόμενο, τις κακουχίες του κριτικού λαού κατά την μακραίωνη δουλεία και την προσμονή της λευτεριάς του.
Αγρίμια κι αγριμάκια μου
(Κρήτης-ριζίτικο)
Ποιος είδε ψάρι στη στεργιά (Αρκαδιανή)
(Πελοποννήσου – χορός συρτοκαλαματιανός)
Οι καταβολές του τραγουδιού καθώς και του επομένου, που έχει το ίδιο θέμα, βρίσκονται στην Ακριτική ποίηση. Το θέμα τους το συναντάμε σε τρεις τύπους.
Α) ο πρώτος τύπος μας λέει για την αιχμαλωσία της κόρης του αυτοκράτορα Ανδρόνικου, Ειρήνης, από τον Αμιρά της Συρίας. Ο Ανδρόνικος με τους τέσσερις γιους του έσπευσαν για την απελευθέρωση της Ειρήνης. Σε μονομαχία ο αδελφός της Κωνσταντίνος νίκησε τον Αμιρά. Τελικά συμφιλιώθηκαν και ο Αμιράς αφού έγινε χριστιανός , νυμφεύτηκε την Ειρήνη και όπως αφηγείται το βυζαντινό έπος καρπός του γάμου αυτό ήταν ο Βασίλειος Διγενής Ακρίτας.
Β) Άλλα Ακριτικά τραγούδια μας λένε ότι η μητέρα του Διγενή Ακρίτα ήταν η ανδρειωμένη κόρη που πολεμούσε τους Σαρακηνούς, φορώντας ανδρική πανοπλία.
Γ) Σύμφωνα με τον τρίτο τύπο η ανδρειωμένη κόρη ήταν βασιλοπούλα και ήταν κλεισμένη σε κάστρο αμυνομένη κατά των Σαρακηνών. Το κάστρο κυριεύεται από κάποιον τούρκο , ο οποίος στην συνέχεια γίνεται χριστιανός και νυμφεύεται την ανδρωμένη κόρη. Νεότερες παραλλαγές παρουσιάζουν την ανδρειωμένη κόρη ως κλεφτοπούλα που βρίσκεται μεταξύ των κλεφτών και μετά την ανακάλυψη του φύλου της , της δίνουν το όνομα Αρκαδιανή , εκ του τόπου καταγωγής της.
Μια κόρη τ’ αποφάσισε
(Ρούμελης, Μοριά –χορός καλαματιανός)
Τα μέλη της χορωδίας
Α΄ τμήμα ανδρών
Αγγελής Αναστάσιος
Αγγελής Γεώργιος
Δάβαρης Βασίλειος
Δερμούσης Παναγιώτης
Δήμου Δημήτριος
Δρακόπουλος Αναστάσιος
Ερσωτέλους θεολόγος
Κατσιμπάνης Ιωάννης
Κοντοφρύδης Ζαχαρίας
Μεζές Παύλος
Μιχαλέλης στέφανος
Μποτονάκης Ιωάννης
Νικολάκης Σταμάτιος
Πάτρας Πέτρος
Πλούσος Γεώργιος
Ριζιώτης Κωνσταντίνος
Ρούσσος Ιωάννης
Χομπιτάκης Εμμανουήλ
Β΄ τμήμα γυναικών
Αποστόλου Μαρία
Βαγενά Ιουλία
Δερμούση Αμαλία
Θεοφανέλλη Ελένη
Κακουλίδου Ελένη
Κακουράτου Μαρία
Καρελα Βασιλική
Κουλοχέρη Ολυμπία
Μάζη σταματινα
Μοίρα γεωργία
Πάλλα Ελένη
Πέρρου Κυβέλη
Στάμου Ελένη
Στεφάνου σοφία
Ταράση Αγγελικη
Τσέτζου Διονυσία
Χατζησταμάτη Μαρία
Χοράργης
Κωνσταντίνος Ι. Μάρκου
Τα μέλη της Ορχήστρας
Δήμου Κώστας (κλαρίνο)
Τσιάτης Μιχαήλ (βιολί)
Γάτσιας Δημήτριος (βιολί)
Καρπάθιος Μανώλης (κανονάκι)
Καπετανοπούλου Κωνσταντίνα (σαντούρι)
Μητροπούλου Κατερίνα (ούτι)
Μπικάκης Όθων (λύρα κριτική)
Παππάς Παναγιώτης (λαούτο)
Καλαϊτζάκης Κώστας (λαούτο)
Αλεξόπουλος Ηλίας (λαούτο κριτικό)
Σταματόπουλος Αλέξανδρος (κρουστά)
Be the first to comment on "Επετειακά Δημοτικά Τραγούδια"