Βόρεια απ’ την πόλη του Μαρκόπουλου βρίσκεται η κομψότατη μικρή εκκλησία της Παναγίας Βαραμπά. Ο ναός ανήκει στον τύπο του ελεύθερου σταυρού, χωρίς νάρθηκα. Η αρχική χρονολόγηση τον τοποθετούσε στον 13ο αιώνα, αλλά νεώτερες μελέτες τον έχουν αναχρονολογήσει “κατεβάζοντάς” τον στον 12ο αιώνα (Μπούρας). Η τοιχοποιία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι στα κάτω μέρη των τοίχων αποτελείται από spolia, ψηλότερα από ογκώδεις πωρόλιθους, ενώ κοντά στις κεραίες είναι κατασκευασμένη με τέλειο πλινθοπερίκλειστο σύστημα, το οποίο πλέον δεν είναι ιδιαίτερα ευδιάκριτο, αφού οι τοίχοι του ναού έχουν καλυφθεί με ασβέστη.
Στο τόξο του δυτικού τοίχου ιστορείται η Σταύρωση. Αν και δε διακρίνεται καλά, η σκηνή είναι ωραιότατη και εκφραστική, θυμίζοντας τη Σταύρωση στο Δαφνί. Η σύνθεση είναι λιτή και περιλαμβάνει λίγα πρόσωπα σε εξαιρετικά συγκρατημένες στάσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η στάση του Ιωάννη, ο οποίος δεν εικονίζεται στη γνωστή, περιπαθή στάση με το ένα χέρι στο μάγουλο να στηρίζει το γερμένο κεφάλι, αλλά με κλειστό Ευαγγέλιο στο αριστερό χέρι και να κοιτά τον θεατή. Πρόκειται για μια ιδιομορφία που δίνει έμφαση στην έννοια της ιστορικής μαρτυρίας. Ο Ιωάννης εδώ εικονίζεται ως ο ιστορικός που βλέπει και που μαρτυρεί (Ελ. Γκίνη-Τσοφοπούλου). Η τοιχογραφία αυτή χρονολογείται στους παλαιολόγειους χρόνους, λίγο πριν την άλωση. (Ξυγγόπουλος).
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα σπαράγματα τοιχογραφιών που απεκαλύφθησαν στο τύμπανο του τρούλου. Πρόκειται για τέσσερις μορφές, προφανώς προφητών, οι οποίοι εικονίζονται με πολυτελέστατα ενδύματα κεντημένα με μαργαριτάρια και μοτίβα από κρινάνθεμα, ρόδακες και εφαπτόμενους ένσταυρους κύκλους, χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του 12ου-13ου αιώνα. Δυστυχώς είναι αδύνατη η ταύτιση των προσώπων, έτσι ώστε να εξαγάγουμε συμπεράσματα σχετικά με την επιλογή των προφητών κ.λ.π., αφενός γιατί δεν έχει σωθεί επιγραφή, αφετέρου γιατί τα υπολείμματα κειμένου στο ανοιχτό ειλητάριο του τελευταίου προς νότον προφήτη είναι αδύνατον να αναγνωρισθούν.
Είναι αφιερωμένη στο Γενέσιον της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου).
Το Γενέσιο της Θεοτόκου ή Γενέθλιο της Θεοτόκου είναι χριστιανική εορτή που αναφέρεται στη γέννηση της Παναγίας. Ο πλήρης τίτλος της εορτής είναι Γενέθλιον τῆς ὑπεραγίας δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας και ανήκει στις Θεομητορικές εορτές.
Η κανονική Αγία Γραφή δεν καταγράφει τη γέννηση της Παναγίας. Η πρώτη γνωστή αναφορά στη γέννησή της βρίσκεται στο Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου (ε΄ 2), ένα απόκρυφο κείμενο του τέλους του Β΄ αιώνα. Από το κείμενο αυτό γνωρίζουμε και τα ονόματα των γονέων της: Ιωακείμ και Άννα.
Συνήθως η Χριστιανική Εκκλησία εορτάζει τους αγίους μόνο την ημέρα του θανάτου τους, αλλά ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής και η Παναγία αποτελούν εξαίρεση. Η αιτία για το γεγονός αυτό έγκειται στην ιδιαίτερη αποστολή του καθενός στην ιστορία της δράσεως της Αγίας Τριάδας για τη σωτηρία των ανθρώπων, αλλά και στην παράδοση ότι αμφότεροι υπήρξαν ευλογημένοι από την κοιλιά της μητέρας τους (καθώς και ο προφήτης Ιερεμίας).