Μετάφραση και Επιμέλεια Κειμένων
Δημήτρης Μαντάλας

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί μια λεπτομερή και προσωπική αφήγηση των εμπειριών και εντυπώσεων της Emilie Isabel Russell Barrington κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στο Μαρκόπουλο. Αυτές οι πολύτιμες αναμνήσεις και παρατηρήσεις καταγράφηκαν με έντονη αίσθηση λεπτομέρειας και ποιητικότητας στο βιβλίο της με τον τίτλο «Through Greece and Dalmatia», το οποίο εκδόθηκε το 1912.

Στη μαγευτική ομορφιά της γυναίκας με τα μαύρα στο Μαρκόπουλο αποτυπώνεται η ενσάρκωση της τελειότητας.

[…] Όταν φτάνουμε στο Μαρκόπουλο, είκοσι δύο μίλια από την Αθήνα, βλέπουμε ότι γίνονται μεγάλες εορταστικές εκδηλώσεις. Η κύρια εκκλησία του χωριού ονομάζεται Αγία Παρασκευή, και κάτι πολύ ιδιαίτερο εορτάζεται αυτήν την Παρασκευή. Η εκκλησία, χτισμένη σε ανυψωμένο έδαφος πάνω από τον σταθμό, είναι διακοσμημένη με σημαίες, πλήθη ανθρώπων συγκεντρώνονται μπροστά από τη δυτική πόρτα και γύρω από το εστιατόριο του σταθμού πιο κάτω. Εδώ, για πρώτη φορά, βλέπουμε Ελληνίδες ντυμένες με την εθνική τους παραδοσιακή φορεσιά.

Οι μπροστινές πλευρές των πιο κομψών φορεμάτων είναι καλυμμένες με νομίσματα, οι κεφαλόδεσμοι είναι διακοσμημένοι ανάλογα. Κίτρινα και άλλα φωτεινά χρώματα σε μεταξωτά μαντήλια φοριούνται στο κεφάλι με επίσης φωτεινά χρωματιστά σάλια.

Όμως, ανάμεσα στο πλήθος ξεχωρίζει μια νεαρή γυναίκα με μαύρα που, μόλις την δούμε, καθηλώνει την προσοχή μας. Εδώ, πάλι, πράγματι βρίσκεται αυτό το σπανιότερο από τα δώρα, η υπερβατική ομορφιά — μια ομορφιά σίγουρα πολύ παράξενη και πολύ σπάνια. Το πρόσωπο της είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Ο Watts και ο Leighton θα δήλωναν και οι δύο ότι μεταξύ των Σκωτσέζων βρίσκεις πρόσωπα πολύ ελληνοπρεπή, του τύπου της καλύτερης περιόδου των ελληνικών νομισμάτων, λόγω της ομορφιάς και της διακριτικότητας στην “οστική δομή” τους.

Αυτή η εμφάνιση με μαύρο φόρεμα και μαύρο δαντελένιο σάλι, που καλύπτει το κεφάλι και τους ώμους της, μου θυμίζει Σκωτσέζες καλλονές που έχω δει. Το στόμα είναι πολύ γλυκό αλλά κάπως λυπημένο, η έκφρασή του γυναικεία και διστακτική· αλλά η μορφή κάθε χαρακτηριστικού είναι πιο ξεκάθαρα διαμορφωμένη, και πιο μεγαλοπρεπώς σχεδιασμένη από ό,τι στα Σκωτσέζικα πρόσωπα που θυμίζει.

Η έκφραση είναι παράξενα μαγευτική. Υπάρχει μια λεπτή γοητεία στο πρόσωπό της που, υπονοώντας κάθε είδους γοητευτική χάρη, σε βεβαιώνει ότι εδώ είναι ένα πρόσωπο στο οποίο συντελείται ένα θαύμα μυστηρίου. Όσο το μυστήριο σαγηνεύει, άλλο τόσο εντείνει το ενδιαφέρον. Σκωτσέζικο, Ελληνικό, αρχαίο, σύγχρονο, όπου κι αν το βρεις, σε συνεπαίρνει.

Επιβάλλει μια απόκριση βαθιάς συμπάθειας, προτείνοντας συνεχώς κάτι που δεν μπορεί να οριστεί. Η Μόνα Λίζα, ο Φαύνος του Πραξιτέλη, τα μάτια του Βιρίλιο Ριτράτο του Τιτσιάνο στο Παλάτι Πίττι, η ευγενική Ελληνίδα κυρία με τη μαύρη δαντελένια μαντίλα στο εστιατόριο του σταθμού Μαρκοπούλου — όλα αυτά προκαλούν με διαφορετικούς τρόπους το ίδιο απροσδιόριστο ενδιαφέρον που αγγίζει την πιο βαθιά χορδή του ανθρώπου.

Το τρένο έχει σταματήσει για δέκα λεπτά, και για δέκα λεπτά αυτή η θεόπνευστη εμφάνιση μας έχει μαγέψει. Αρχίζουμε να απομακρυνόμαστε αργά από τη σκηνή της φασαρίας της Αγίας Παρασκευής, και το τελευταίο που βλέπω από την όμορφη εικόνα μου, που δεν θα ξεχαστεί ποτέ, είναι η μαυροντυμένη μορφή καθισμένη σε ένα στρογγυλό τραπέζι με την παρέα της να αρχίζουν το γεύμα.

Σε μισή ώρα, η Ελλάδα μας χάρισε το σπανιότερο από όλα τα θεάματα, την τέλεια ομορφιά σε ανθρώπινη μορφή, τόσο σε άνδρα όσο και σε γυναίκα. […]

Emilie Barrington

Η Emilie Isabel Russell Barrington (1841-1933) υπήρξε μια σημαντική Βρετανίδα βιογράφος, καλλιτέχνης και μυθιστοριογράφος. Γεννήθηκε στο Mayfair του Λονδίνου και ήταν η νεότερη από έξι κόρες. Ο πατέρας της ήταν ο έμπορος James Wilson, ιδρυτής του περιοδικού The Economist. Η Emilie πέρασε τα πρώτα της χρόνια στην Ευρώπη και εκπαιδεύτηκε φοιτώντας σε διάφορα σχολεία στην Κολωνία και το Παρίσι.

Το 1868, παντρεύτηκε τον Russell Barrington, με τον οποίο απέκτησε δύο γιους. Συνδέθηκε με τον καλλιτεχνικό κύκλο του Holland Park και συνέβαλε στη δημιουργία του Μουσείου Λέιτον Χάους. Συνιδρύτρια της αδελφότητος Kyrle, ήταν επίσης φίλη της ακτιβίστριας Emily Faithfull και της Octavia Hill, με την οποία ενθάρρυνε τον Walter Crane να συμμετάσχει στο έργο των Red Cross Cottages.

Συνέγραψε  βιογραφίες μεταξύ των οποίων και εκείνες των  G. F. Watts και Frederic Leighton, καθώς και μυθιστορημάτων. Τα έργα της αντανακλούσαν την ευαισθησία και το ενδιαφέρον της για την καλλιτεχνική κοινότητα. Επίσης, ήταν ταλαντούχα ζωγράφος, με δύο εντυπωσιακά πορτρέτα της εκτεθειμένα στο Λέιτον Χάους.