Στὰ ἀνατολικά της Κερατιάς, περνῶντας τίς στροφὲς τῆς Σκάλεζας καὶ τὴ γέφυρα στὸ Τογάνι μὲ κατεύθυνση πρὸς Πλάκα, συναντοῦμε τὴν περιοχὴ Λάκκeζες, τὴν ὁποία κοσμεῖ σήμερα ὁ ναὸς τῆς Ἁγίας Μαρίνας, ἕνα οἰκοδόμημα σχήματος ἐγκάρσιου σταυροειδοῦς μετὰ τρούλου, ποὺ θεμελιώθηκε ἐν ἔτει 1976 κι ἀποπερατώθηκε δυὸ χρόνια ἀργότερα, ὁπότε καὶ ἐγκαινιάσθηκε. Ὁ νεόδμητος ναὸς κτίσθηκε δαπάναις τοῦ Εὐαγγέλου Γκίνη (1897 – 1991), κατοίκου Κερατέας καὶ τῆς συζύγου του, Δήμητρας Γκίνη, τὸ γένος Ἰωάννου Μέγγουλη (1908 – 1983). Ὡστόσο ἰδιαίτερη σημασία ἔχει το πὼς καὶ γιατί κατασκευάσθηκε ἐκεῖ ὁ ἐν λόγῳ ναός. Ἡ περιοχὴ Λάκκeζες λοιπόν, εἶχε ἀνέκαθεν διπλὴ ὀνομασία ἀφοῦ οἱ γέροντες τοῦ χωριοῦ τὴν ἀποκαλοῦσαν καὶ Σσeρ Μαρῖνε, καὶ συνήθιζαν νὰ ἀφηγοῦνται ὅτι ἐκεῖ κάπου ὑπῆρχε τὰ παλαιὰ χρόνια μιὰ ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Μαρίνας “τσσe ἴσσe ντιέγκουρ νγκὰ Κουρσάρeτ”, τὴν ὁποίαν εἶχαν κάψει οἱ Κουρσάροι, αὐτοὶ ποὺ ἔπιαναν μὲ τὰ πλοῖα τους στὶς ἐρημικὲς ἀκτὲς τῆς Κερατιὰς καὶ παίρνοντας “τὸν δρόμο τῆς Ἀθήνας” τὴν “οὔδα ἔ Χῶρες” κατὰ τὴν Ἀρβανίτικη λαλιά, λήστευαν καὶ ρήμαζαν ὅ,τι συναντοῦσαν στὸν δρόμο τους.

Τότε ἦταν ποὺ κάηκε καὶ ἡ Κλjίσσα ἔ Κούκιε, ὁ σημερινὸς Ἅγιος Κωνσταντῖνος τῆς Ντάρδεζας, ἡ Κλjίσσα Λούκα, σημερινὸς Ἅγιος Λουκᾶς καὶ ἄλλες. Καθὼς τὰ χρόνια περνοῦσαν καὶ οἱ γενιὲς διαδέχοντο ἡ μία τὴν ἄλλη, περνοῦσε ὡς προφορικὴ παράδοση ἡ πυρπόληση τῶν βυζαντινῶν καὶ ὑστεροβυζαντινῶν ναῶν ἀπὸ τοὺς Ἀγαρηνούς, ἀλλὰ καὶ συγχρόνως ἡ ὑποχρέωση τῶν νέων γενεῶν νὰ τοὺς ἀνοικοδομήσουν καὶ πάλι. Ἄν διατηρεῖτο ἡ μνήμη ὅμως, λησμονεῖτο μὲ τὰ χρόνια ἡ ἀκριβὴς τοποθεσία τῶν ναῶν κι ἔμενανμόνο τὰ παλιὰ τοπωνύμια γιὰ νὰ θυμίζουν, εὐτυχῶς, τὴν ὑποχρέωση ἀνοικοδομήσεως τους. Ἔτσι, καθὼς ὁ μπάρμπα Βαγγέλης Γκίνης ζευγάριζε μὲ τὸ ἄλογο τὸ κτῆμα του, τὴ δεκαετία τοῦ 1960, τὸ ἄροτρο “ἔπιασε” κι ἀνέσυρε ἀπό τη γῆ ἕναν σταυρὸ ποὺ ἔγραφε “Ἁγία Μαρίνα”. Εὐσεβὴς καὶ φιλόθεος ἄνθρωπος ὁ ἴδιος, θυμήθηκε τὴν ἱστορία γιὰ τὴν κατεστραμμένη ἐκκλησία κι ἔκτοτε ἄρχισε νὰ κάνει τὰ ἀδύνατα δυνατὰ προκειμένου νὰ τὴν ἀνοικοδομήσει καὶ πάλι ἀφοῦ θεωροῦσε προσωπικό του καθῆκον πλέον τὴν ἀνέγερση τοῦ ναοῦ.

Ὅπως ἀφηγεῖτο ὁ ἴδιος, σὲ καιροὺς ξεχασμένους πλέον, στὸν γράφοντα, πῆγε πρῶτα στὴν ἀρχαιολογικὴ ὑπηρεσία ἡ ὁποία ἀνακάλυψε μὲν τὰ σωζόμενα ἐρείπια τοῦ βυζαντινοῦ ναοῦ καθὼς καὶ τῶν πέριξ αὐτοῦ βοηθητικῶν χώρων, ἀλλὰ τοῦ ἀπηγόρευσε νὰ “σηκώσει ἀκόμα καὶ μιὰ πέτρα στὸ χωράφι”. Εἶχε κηρυχθεῖ ἀρχαιολογικὸς χῶρος. Ἀλλὰ ὁ μπάρμπα Βαγγέλης θεωροῦσε καθῆκον νὰ ἀναγείρει τὸν ναὸ καὶ θὰ τὸ ἔκανε ἔστω καὶ σὲ ἄλλο κτῆμα. “Ε κὰμ ἀποφασίσε!”, ὅπως συνήθιζε νὰ λέει ὁ ἴδιος. Τελικὰ βρέθηκε λίγο πιὸ ἐπάνω τὸ κτῆμα τοῦ Νίκου Σ. Μανώλη, τὸ ὁποῖο – ὅπως ἀφηγεῖται ἡ ἐγγονὴ τοῦ μπάρμπα Βαγγέλη ποὺ μὲ πολὺ ἐνδιαφέρον μᾶς παρεχώρησε στοιχεῖα καὶ φωτογραφικὸ ὑλικό – ἀγοράσθηκε γιὰ νὰ κτιστεῖ ὁ ναός. Ὅταν ὁ πρώην ἰδιοκτήτης τοῦ κτήματος διεπίστωσε ποιά θὰ ἦταν ἡ χρήση του, ἐπέστρεψε τὰ χρήματα στὸν ἀγοραστὴ κι ἔγινε δωρητὴς τοῦ κτήματος. Ἔτσι ἀνηγέρθῃ ὁ σημερινὸς ναὸς ποὺ πανηγυρίζει κατ’ ἔτος στὶς 17 Ἰουλίου, τὴ δὲ φροντίδα καὶ ἐπιμέλεια του ἔχουν μέχρι σήμερα τὰ τέκνα καὶ τὰ ἐγγόνια τοῦ κτήτορος. Ἄς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη τῶν εὐσεβῶν κτητόρων τοῦ ναοῦ.

Ὅπως ἀφηγεῖτο ὁ ἴδιος ὁ μπάρμπα Βαγγέλης Γκίνης κι ἐπιβεβαιώνουν ἡ θυγατέρα του Ἄννα καὶ ἡ ἐγγονή του Μαρία Λ. Παπανικολάου, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν σιδερένιο σταυρὸ μὲ τὴν ἐπιγραφὴ “Ἁγία Μαρίνα” στὴν περιοχὴ εἶχε βρεθεῖ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν γέροντα μιὰ μαρμάρινη πλάκα μὲ ἕναν λέοντα ἐγχάρακτο ἡ ὁποία παρεδόθῃ στὴν ἀρχαιολογικὴ ὑπηρεσία, καθὼς καὶ πολλὰ ἄλλα μαρμάρινα σπαράγματα τὰ ὁποῖα παρέμειναν ὅμως σκόρπια κι ἔκθετα στὸν πέριξ χῶρο, ἐγκαταλελειμμένα στὴν τύχη τους. Σήμερα δὲν ὑπάρχει τίποτε ἀπὸ αὐτὰ στὴν περιοχὴ καὶ ἀγνοεῖται ἡ κατάληξη τους.

Ἐλπίζουμε κάποια ἡμέρα νὰ ἀσχοληθεῖ ἡ ἀρχαιολογικὴ ὑπηρεσία μὲ τὸν περιβάλλοντα χῶρο τοῦ ναοῦ κι ἔτσι νὰ ἀναδειχθεῖ καὶ ἡ θέση τοῦ προτέρου ναοῦ, καθὼς καὶ στοιχεῖα τῆς μεσαιωνικῆς καὶ νεωτέρας ἱστορίας τῆς περιοχῆς ποὺ θὰ φέρει στὸ φῶς ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη. Ἡ γῆ τῆς Ἀττικῆς εἶναι ἕνα παλίμψηστο πολιτισμῶν ἀπὸ τὴν πρώϊμη ἀκόμα ἀρχαιότητα καὶ ἀξίζει νὰ προσεχθεῖ περισσότερο ὥστε νὰ φωτίσει τὴν ἱστορία τοῦ τόπου.

Οἱ κτήτορες τοῦ ναοῦ Εὐάγγελος Παναγιώτου Γκίνης καὶ ἡ σύζυγος τοῦ Δήμητρα, θυγατέρα Ἰωάννου καὶ Σταματίνας Μέγγουλη.

Κωνσταντῖνος Τσοπάνης
Δρ Ἱστορίας καὶ Φιλοσοφίας τῶν Θρησκειῶν