Οι προτομές του Μαρκοπούλου! Προτομές-μνημεία-αγάλματα του Δήμου μας

Του Χρήστου Σωτηρόπουλου

Κάποιοι τα συναντούν καθημερινά. Κάποιοι περπατούν δίπλα τους. Πολλές φορές κάποιοι ακουμπούν και πάνω τους. Παρ’ όλ’ αυτά, κάποιοι ίσως και να αγνοούν την ύπαρξή τους! Το πιθανότερο είναι πως αρκετοί συμπολίτες μας και κυρίως νεότεροι (είτε στον τόπο, είτε στην ηλικία), δεν γνωρίζουν την ιστορία που κρύβουν. Ο λόγος για τις προτομές, τα αγάλματα και τα άλλα μνημεία εντός των ορίων του Δήμου Μαρκοπούλου!

Ο Δήμος Μαρκοπούλου είναι ένας μικρός, αλλά ιστορικός Δήμος, με περιοχές και ανθρώπους που έχουν διαδραματίσει το δικό τους σημαντικό ρόλο στη νεότερη ιστορία της χώρας. Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους του, προσωπικότητες όπως του Δημοσθένη Σωτηρίου ή του Πέτρου Παναγιώτου, τιμούν ιδιαίτερα τον τόπο μας και η Πολιτεία το λιγότερο που μπορεί να κάνει είναι να τους τιμήσει με τη σειρά της, διατηρώντας τη μνήμη τους ζωντανή για όλους μας.

Η προτομή σε κάποιον δημόσιο χώρο, εξυπηρετεί ακριβώς αυτόν τον σκοπό.

Ας γνωρίσουμε λοιπόν τις προτομές του Μαρκοπούλου, μέσα από στοιχεία αλλά και μαρτυρίες των απογόνων των προσωπικοτήτων που απεικονίζουν γλυπτικά.

Δημοσθένης Σωτηρίου

Προτομή Δημοσθένη Σωτηρίου
Έτος : 1950
Θέση : Στον χώρο των εγκαταστάσεων
του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού «Μαρκό»
Γλύπτης :Μιχάλης Τόμπρος (1889 –1974)
Στο βάθρο της προτομής αναγράφεται :
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ Α. ΣΩΤΗΡΙΟΥ
1878 – 1947

Η προσωπικότητα του Δημοσθένη Σωτηρίου είναι η πλέον επιβλητική και ευεργετική στην ιστορία του Μαρκοπούλου. «Γεννηθείς εν Μαρκοπούλω τω 1878», δικηγόρος στο επάγγελμα, συμμετείχε ως στρατιώτης στους Βαλκανικούς πολέμους όπου και τραυματίστηκε στη μάχη του Κόμανο. Διετέλεσε πρόεδρος της Κοινοτικής Επιτροπής του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού ΜΑΡΚΟ, ενώ επί των ημερών του κατασκευάστηκε το 1914 το οινοποιείο και οι δεξαμενές. Ο Συνεταιρισμός επέτυχε την προστασία της αγροτικής παραγωγής του Μαρκοπούλου και λειτούργησε θετικά για όλη την ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων. Το 1926 λειτούργησε το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο του Συνεταιρισμού, ενώ το 1927 πραγματοποιήθηκε ο ηλεκτροφωτισμός όλου του χωριού. Το 1922 προωθήθηκε η εγκατάσταση δικτύου ύδρευσης στο Μαρκόπουλο. Επίσης αγοράστηκε η κτηματική περιουσία της Μονής Πεντέλης στη Βραυρώνα και διανεμήθηκε στους ακτήμονες, με ιδιαίτερα προοδευτικό τρόπο (15 στρέμματα στους άκληρους, 7 στέμματα στους μικροϊδιοκτήτες και 4 στέμματα στους αγρότες με σχετικά μικρό κλήρο. Σε όσους είχαν σημαντικό κλήρο δεν δόθηκε περαιτέρω κλήρος).

Απεβίωσε το 1947.

Η προτομή του εγκαινιάστηκε με κάθε επισημότητα και με παρουσίες όπως του Γεωργίου Παπανδρέου και του Νικόλαου Πλαστήρα . Το όνομά του Δημοσθένη Σωτηρίου φέρει και η κεντρική πλατεία του Μαρκοπούλου.

«Ο ‘’θείος Δημοσθένης’’»

ΣΟΦΙΑ ΣΩΤΗΡΙΟΥ

Η κα Σοφία (Σωσώ) Σωτηρίου-Νάσσου, σύζυγος του εκλιπόντος Γεωργίου Σωτηρίου, ανιψιού του Δημοσθένη, μας μαρτυρά τις δικές της μνήμες:

«Θυμάμαι στο σπίτι την αναφορά ως ‘’ο θείος Δημοσθένης’’. Ήταν ο ιδρυτής του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού ΜΑΡΚΟ και έπειτα βουλευτής με την κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου. Έκανε μία σειρά από έργα στο Μαρκόπουλο, πρωτοπόρα, όπως για τον ηλεκτρισμό και την ύδρευση στο χωριό! Κάτι που δεν γνωρίζουν πολλοί, είναι πως ο Δημοσθένης Σωτηρίου ήταν εκείνος που ‘’κατήργησε’’ στη πράξη την προίκα και την παραδοσιακή φορεσιά των γυναικών στους γάμους, καθώς ήταν πολυέξοδη και αρκετοί συμπολίτες μας αδυνατούσαν να ανταποκριθούν.

Κάποιες οικογένειες χάριζαν ακόμη και γη για να εξασφαλίσουν την παραδοσιακή φορεσιά στις κοπέλες τη στιγμή που κάποιοι επιτήδειοι δημιουργούσαν περιουσίες κατ’ αυτόν τον τρόπο, δανείζοντας! Ανάμεσα στο πλούσιο κοινωνικό του έργο, είναι και η προτεραιότητα που έδινε σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες του Δήμου (χήρες, ασθενέστερους οικονομικά, κ.α.), στο Αλώνι και στον Τρύγο! Ήταν αυστηρός, έντιμος και τίμιος άνθρωπος και προσπαθούσε η δική του οικογένεια πρώτη να δίνει το παράδειγμα και ποτέ δικαιώματα. Δυστυχώς, παρά την πλούσια κοινωνική και πολιτική δράση του, έφυγε αδικημένος και πικραμένος από κάποιους».


Κωνσταντίνος Ηλίας

Προτομή ( busto ) Κωνσταντίνου Ηλία
Έτος : 2014
Θέση : Πλατεία Αναστασίου Α. Πετούρη ή Πούσι-Ρι (έναντι ΑΒ Βασιλόπουλος)
Γλύπτης :Ilirian Shima
Στο βάθρο της προτομής αναγράφεται :
ΣΤΡΤΗΣ ΚΑΤΑΔΡΟΜΩΝ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΗΛΙΑΣ
ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «ΝΙΚΗ»
ΤΗΝ 21/22 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΣΣΑ
ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Ο Κωνσταντίνος Ηλίας γεννήθηκε το 1954 στο Μαρκόπουλο Αττικής και ήταν το τρίτο κατά σειρά παιδί, της οικογένειας του Σωτήρη Ηλία. Παρουσιάστηκε στο Κέντρο Εκπαίδευσης Ειδικών Δυνάμεων, στο Μεγάλο Πεύκο, τον Ιανουάριο του 1974. Μετά τη βασική εκπαίδευση, τοποθετήθηκε στην Α΄ Μοίρα Καταδρομών, στο Μάλεμε της Κρήτης.

Τη νύχτα της 21ης Ιουλίου 1974 ο Κωνσταντίνος, μαζί με τους υπόλοιπους καταδρομείς της Α’ μοίρας και τα υπόλοιπα ηρωικά πληρώματα των δεκατριών 13 αεροσκαφών ΝΟR ΑΤLAS, πραγματοποίησαν τη μοναδική στα χρονικά επιχείρηση μεταφοράς προσωπικού από την Κρήτη, στην Κύπρο, που είχε την κωδική ονομασία «Νίκη». Με ενθουσιασμό και αυταπάρνηση, οι καταδρομείς κατάφεραν να προσεγγίσουν το αεροδρόμιο Λευκωσίας κάτω από καταιγισμό πυρών.

Δυστυχώς, το αεροπλάνο στο οποίο επέβαινε ο Κωνσταντίνος, με την κωδική ονομασία «Νίκη 4», χτυπήθηκε από πυρά Α/Α πυροβόλου και φλεγόμενο, συνετρίβη στη Μακεδονίτισσα της Κύπρου. Από τους συνολικά 32 επιβαίνοντες, οι 31, μαζί και ο Κωνσταντίνος Ηλίας, πέρασαν στο πάνθεον των αθανάτων!

Τα παραπάνω στοιχεία παρέθεσε στον χαιρετισμό του για τη ζωή και το ένδοξο τέλος του τιμώμενου καταδρομέα και ο τότε Αντιδήμαρχος Μαρκοπούλου, Γιάννης Ευαγγελίου, κατά την αποκάλυψη της προτομής στην πλατεία Αναστασίου Αθανασίου Πετούρη (Πούσι-Ρι).

Η προτομή του καταδρομέα Κωνσταντίνου Ηλία, είναι η τελευταία χρονολογικά που εγκαινιάστηκε στον Δήμο μας, τον Μάιο του 2014. Αποτελεί έργο του Ilirian Shima.

«Ο μικρότερος έφυγε πρώτος…»

O Γιάννης Ηλίας, μας μίλησε για πως θυμάται τον αδερφό του και για την στιγμή που μαθεύτηκε το άσχημο νέο, ενώ μας αποκάλυψε και μία ευχάριστη «είδηση»:

Γιαννης και Ντινα Ηλία

«Ο Κωνσταντίνος ήταν φιλότιμος, πολύ ευχάριστος και αστείος. Ήταν ο μικρότερος από τα τρία αδέρφια, υπάρχει και η αδερφή μου Ελισάβετ που ζει στο Κορωπί, αλλά έφυγε πρώτος… Εγώ την περίοδο εκείνη ήμουν στρατιώτης στο Ελληνικό. Στις 22 Ιουλίου επέστρεψα στο Μαρκόπουλο και είδα κόσμο στο σπίτι μας. Ήταν η στιγμή που έμαθα για τον χαμό του αδερφού μου. Στεναχωρηθήκαμε πολύ. Αργότερα λάβαμε γράμμα που είχε στείλει πριν σκοτωθεί και μας ανέφερε πως ανησυχεί και πως δεν πάνε καλά τα πράγματα!».

Στο Μαρκόπουλο τα οστά του Κωνσταντίνου Ηλία μετά από 45 χρόνια!

Στη συνέχεια, ο Γιάννης Ηλίας μας αποκάλυψε πως μετά από 45 χρόνια, έγινε επιτέλους αναγνώριση με τη διαδικασία ταυτοποίησης DNA των οστών του αδικοχαμένου αδερφού του, τα οποία θα μεταφερθούν με κάθε επισημότητα από την Κύπρο στο Μαρκόπουλο, κάποια στιγμή στον ερχόμενο Σεπτέμβριο.

«Πριν τις εθνικές εκλογές επικοινώνησε μαζί μας μία κυρία από τον Στρατό και μας είπε πως αναγνωρίστηκαν επιτέλους με ταυτοποίηση DNA τα οστά του αδερφού μας. Λόγω των εκλογών το όλο θέμα πήγε πίσω, αλλά τον Σεπτέμβριο θα μας ειδοποιήσουν για να μεταφερθούν με Άγημα τα οστά του αδερφού μας για να ταφεί στον οικογενειακό μας τάφο στον τόπο μας, στο Μαρκόπουλο», μας αποκάλυψε ο Γιάννης Ηλίας.


Πέτρος Παναγιώτου

Προτομή ( busto ) Πέτρου Παναγιώτου
Έτος : 2002
Θέση : Σε μικρό λόφο και μέσα στην πλατεία Παναγιώτου
με το αμφιθέατρο ΣΑΡΑ, (Μαρκόπουλο )
Γλύπτρια: Μπιωτάκη Ελένη – Κοτζάμπαση
Στο βάθρο της προτομής αναγράφεται :
ΠΕΤΡΟΣ Ν. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
1883 – 1969
Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
Στο πλάι του βάθρου :
ΔΑΠΑΝΗ
ΣΩΤΗΡΗ Π. ΔΡΑΚΟΥ
Σημ. Τα χέρια του γιατρού, στηρίζονται
πάνω σε δυο βιβλία ,με τίτλο, το ένα:
ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
και το άλλο :
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο γιατρός Πέτρος Παναγιώτου, γεννήθηκε το 1883, ενώ τον Ιούνιο που μας πέρασε, συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τον θάνατό του (Ιούνιος 1969). Γεννημένος στα Καλύβια, μοναδικό τέκνο του Νικόλαου Παναγιώτου και της Μαρίας Δράκου (του Σταύρου), έζησε στο σπίτι της μητέρας του στο Μαρκόπουλο στα μαθητικά και φοιτητικά του χρόνια και το 1904 ολοκλήρωσε το πτυχίο του στην Ιατρική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκτοτε, λειτούργησε στο Μαρκόπουλο ως ιατρός με κύριο έργο τον Αντιτραχωματικό και Ανθελονοσιακό αγώνα.

Την περίοδο 1912-1922 υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός ιατρός κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Εκστρατεία, ενώ το 1923 εκλέχτηκε βουλευτής (μοναδικός στην Αττική!) με το Αγροτικό Κόμμα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Ως βουλευτής, δούλεψε για δύο πράγματα κυρίως: Για τον αναδασμό των κτημάτων της Μονής Πεντέλης και για την εγκατάσταση 800 περίπου οικογενειών προσφύγων από τη Μικρασιατική Καταστροφή σε Π. Φώκαια και Ανάβυσσο.

Επί Κατοχής (1941-44), συνελήφθη από τους Γερμανούς κατακτητές και φυλακίστηκε στις Φυλακές Καλλιθέας. Το 1946, εκδιώχθηκε από την Υπηρεσία του στο Αγροτικό Ιατρείο, για τα πολιτικά του φρονήματα. Έκτοτε, έζησε και εργάστηκε στο Μαρκόπουλο ως ιατρός, κυρίως αμισθί.

Σύζυγος του Πέτρου Παναγιώτου ήταν η Αρτεμισία Αθανασίου από την Κερατέα, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, τη Μαρία, τον Νικόλαο και τον Σπυρίδωνα.

Η προτομή του Πέτρου Παναγιώτου, αποκαλύφθηκε το 2002 και αποτελεί έργο της γλύπτριας Μπιωτάκη Ελένης – Κοτζάμπαση.

«Αφοσιωμένος γιατρός του απλού κόσμου»

Μιλήσαμε με τον εγγόνο του Πέτρου Παναγιώτου, που φέρει και το όνομά του και είναι επίσης ιατρός, ο οποίος μας μίλησε για τον παππού του:

«Ο Πέτρος Παναγιώτου αφιέρωσε τη ζωή του στη περίθαλψη και την βελτίωση των συνθηκών υγείας και διαβίωσης των συμπολιτών του. Με αγαθή πρόθεση σε όλες του τις δραστηριότητες και αυστηρός στα καθήκοντά του, ήταν βαθιά δημοκράτης και αφοσιωμένος στο ιατρικό λειτούργημα, όσο και αγαπητός οικογενειάρχης. Μία από τις χαρακτηριστικές αναμνήσεις μου από τον παππού Πέτρο, είναι αυτή όταν ήμουν μικρός και του είπα πως θέλω να γίνω γιατρός. Μου είπε ‘’Πέτρο, αυτό είναι κάτι πολύ, πολύ δύσκολο!’’».


Νικόλαος Μουσχουντής

Προτομή Ν. Μουσχουντή
Έτος : 2011
Γλύπτης : Γιάννης Μανιατάκος ( 1935 – 2017)
Θέση : Στον περιβάλλοντα χώρο του Ιερού Ναού Αγ. Νικολάου (Μαρκόπουλο)
Στο βάθρο της προτομής πάνω σε μία εγxάρακτη μεταλλική
πινακίδα αναγράφεται :
ΝΙΚ.Β. ΜΟΥΣΧΟΥΝΤΗΣ
ΣΥΝΤ/ΡΧΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ
τ. ΑΣΤ/ΚΟΣ Δ/ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
1908 – 1958

Ο Νικόλαος Μουσχουντής (1906-1958) ήταν αξιωματικός της Χωροφυλακής που υπηρέτησε κατά κύριο λόγο στη Θεσσαλονίκη, όπου και πέθανε ενώ ήταν ακόμη εν ενεργεία, την 16 Μαρτίου 1958. Το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του υπηρέτησε στην γενική ασφάλεια, ενώ είναι επίσης γνωστός ως κουμπάρος του διάσημου μουσικοσυνθέτη Βασίλη Τσιτσάνη.

Απεβίωσε ξαφνικά, από καρδιακή προσβολή, την Κυριακή 16 Μαρτίου 1958, στο σπίτι του στην οδό Ισαύρων στη Θεσσαλονίκη. Κατά το χρόνο του θανάτου του ήταν ακόμη εν ενεργεία. Έφερε το βαθμό του Συνταγματάρχη της Χωροφυλακής και ήταν Αστυνομικός Διευθυντής της Θεσσαλονίκης.

Κατά τον χρόνο του θανάτου του ο Μουσχουντής έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από την κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Η κηδεία του έγινε στην Εκκλησία της Αγίας Σοφίας με μεγάλη συμμετοχή κόσμου, ενώ το Δημοτικό Συμβούλιο παραχώρησε δωρεάν τάφο στο Α΄ Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης και αποφάσισε, αργότερα, να δώσει το όνομά του σε μια οδό της πόλης. Τον Μουσχουντή μνημονεύει επίσης ο Νίκος Τσιφόρος στο έργο του «Τα παιδιά της πιάτσας» που πρωτοδημοσιεύτηκε σε αυτοτελή επεισόδια στο περιοδικό Ταχυδρόμος από τον Αύγουστο του 1960 έως τον Νοέμβριο του 1961.

Η σχέση του Νικολάου Μουσχουντή με το Μαρκόπουλο, είχε να κάνει με τη θεμελίωση του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου, που ξεκίνησε το 1973. Το οικόπεδο που είχε δωρίσει η Δέσποινα Βρανά στην ιερά μητρόπολη , ώστε να κτιστεί ο ναός στην μνήμη του αδελφού της, Νικόλαου Μουσχουντή.

Η προτομή του Νικολάου Μουσχουντή αποτελεί έργο του γνωστού γλύπτη και ζωγράφου, Γιάννη Μανιατάκου.

Άλλα μνημεία του Δήμου Μαρκοπούλου

ΜΝΗΜΕΙΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ

Θέση : Μαρκόπουλο Αττικής
Γλύπτης : Παπαγιάννης Γεώργιος ( 1860 – 1920 )

Στη βάση του γλυπτού αναγράφεται :
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ
ΣΤΑ ΠΑΛΛΗΚΑΡΓΙΑ ΤΟΥ


ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 1941 – 1944


Γλύπτης : Π. Ζουμπουλάκης
Έτος : 2006
Θέση : Μαρκόπουλο, Αττικής
Σε πινακίδα αναγράφεται :
ΤΟ ΕΡΓΟ ΑΥΤΟ ΤΟΥ Π. ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ
ΕΣΤΗΣΕ Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΦΩΤΗ ΜΑΓΟΥΛΑ,
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗΚΑΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. 2006


ΜΝΗΜΕΙΟ ΑΦΑΝΟΥΣ ΝΑΥΤΗ


Θέση : Λιμάνι, Πόρτο Ράφτη
Γλύπτης : Βαλεντίνος Ξενίδης ( 1928 – )

Σημ. Ευχαριστώ θερμά τον Δημήτρη Νικολάου και τον Σπύρο Δράκο, οι πληροφορίες των οποίων βοήθησαν να ξεκινήσει η έρευνα και τον Πάνο Σπυρόπουλο, ο οποίος έδωσε τη αρχική ιδέα που κατέληξε στο παραπάνω Αφιέρωμα.

Be the first to comment on "Οι προτομές του Μαρκοπούλου! Προτομές-μνημεία-αγάλματα του Δήμου μας"

Leave a comment

Your email address will not be published.


*