Το τραγούδι «Πιλό», γνωστό στα Μεσόγεια από τον μεγάλο Γιώργο Παπασιδέρη, περιγράφει ένα λαϊκό θρησκευτικό δρώμενο που λάμβανε χώρα την Πέμπτη της Λαμπρής, ημέρα που ήταν αφιερωμένη από τους Αρβανίτες στην «πάτρα», την καθαριότητα.

Εκείνη την ημέρα, όπως μας περιγράφει το τραγούδι, οι κοπέλες, ντυμένες και στολισμένες σαν πέρδικες, πήγαιναν στο Μάλι ι Ζι (Μαυρβούνι) της Κούλουρης όπου υπήρχε ξερή άργιλος την οποίαν έτριβαν κι έριχναν μέσα στο νερό ώστε να διαλυθεί και να σχηματίσει τον αργιλώδη πηλό. Εξ’ ου και η ονομασία του τραγουδιού.

Κατόπιν πασάλιβαν με αυτήν την μπεζ κρέμα τα μακριά μαλλιά τους και στη συνέχεια τα ξέβγαζαν με πολύ νερό. Μετά από αυτό τα μαλλιά τους έλαμπαν σαν μεταξένια αφού αυτό το είδος της «αλυσίβας» είχε έντονες καθαρτικές ιδιότητες. Για αυτόν τον λόγο το χρησιμοποιούσαν και για καθαρισμό ρούχων, έως και για τα συγκάματα των μικρών παιδιών, σαν ένα είδος φυσικού ταλκ. Ατό σα βένε ντε Πιλό, τε κένε καλοδέξιμο, Αυτές που πάνε να φτιάξουν πηλό, να είναι παντού καλοδεχούμενες, λέει ο τραγουδιστής.

Και το τραγούδι συνεχίζει με τους λογοκριμένους από τη μουσική εταιρεία στίχους: Ατό σα ρρίνε ντε σστεπί, τε κένε μόρρα εδέ θερί!: Αλλά αυτές οι τεμπέλες που κάθονται στο σπίτι να έχουν ψείρα και κόνιδα!

Κωνσταντίνος Τσοπάνης

Η εγγραφή είναι του 1927 και ο Γιώργος Παπασιδέρης, παρά την παλαιότητα του δίσκου του γραμμοφώνου, το αποδίδει με καθαρότατη Μεσογείτικη προφορά.